دعاوی مطرح شده در مراجع قضایی مختلف به دو دسته کلی حقوقی و کیفری تقسیم میشود. چنانچه شما قصد داشته باشید، دعوا و شکایت خود را در دادگاه تنظیم و تقدیم نمایید در وهله اول لازم است که تشخیص دهید، دعوای شما از کدام نوع می‌باشد تا بتوانید، مرجع قضایی مناسب را انتخاب و مراحل قانونی آن را در سریع‌ترین زمان ممکن طی کنید. در ادامه با گروه آوای وکیل همراه باشید تا مفصلا در رابطه با تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری و تعریف و بررسی هریک آشنا شوید. پیشاپیش از همراهی شما خوبان سپاسگزاریم.
از نظر لغوی کلمه دعوا به معنای خصومت، نزاع، کشمکش، حرب، ادعا کردن، جدال و دادخواهی می‌باشد. اگر بخواهیم این کلمه را از نظر اصطلاح حقوقی نیز تعریف کنیم؛ درواقع اختیار یا قدرتی برای شخص قربانی یا زیان‌دیده بوده که می‌تواند، علیه شخص مقابل یا همان متهم که با اقدام یا ترک عملی توسط وی ضرر و زیان یا خسارتی به بار آمده یا سبب پایمال شدن حق و حقوق وی شده است، براساس اصول قانونی و با استفاده از مراجع قضایی صالح، نسبت به احقاق حق خود اقدام نماید.
کیفر یعنی چه؟
کلمه کیفر نیز از نظر لغوی به معنی سزا، عقوبت، تلافی، عقبی و مجازات می‌باشد.
دعاوی کیفری
دعاوی کیفری درواقع شاخه‌ای از حقوق جزا و جرم‌شناسی محسوب می‌شوند. به عبارتی می‌توان گفت، هرگاه سخن از جرم، مجرم، شاکی، مجازات و عباراتی از این دست در میان باشد، یعنی دعوا یک دعوای کیفری است. دعاوی کیفری از نظر طرح شکایت و نوع مرجع قضایی صالح تفاوت اساسی با نوع دیگر خود، یعنی دعاوی حقوقی دارند.
در رابطه با دعاوی کیفری بهتر است که با اصطلاحات مختلف آن آشنا شوید. در ادامه با ما همراه باشید.
شاکی
یکی از اصطلاحاتی که در جرایم و شکایات کیفری وجود دارد، اصطلاح شاکی می‌باشد. شاکی در واقع به شخصی گفته میشود که در دعاوی کیفری قربانی بوده واقدام به طرح شکایت و دعوا نموده است.
مشتکی‌عنه
در مقابل شاکی، مشتکی‌عنه یا متشاکی وجود دارد. در دعاوی کیفری به شخص ضرررسانده یا همان متهم، متشاکی یا مشتکی‌عنه گفته میشود.
اتهام
احتمالا کلمه اتهام را نیز بسیار شنیده‌اید. اتهام نیز یکی دیگر از اصطلاحاتی است که در جرایم و شکایات کیفری بسیار به گوش می‌خورد. اتهام درواقع همان موضوع دعوای کیفری می‌باشد که جهت آن شکایتی به مرجع ذیصلاح تقدیم شده است.
دعاوی حقوقی
دعاوی حقوقی، همان‌طور که از نام آن نیز می‌توان دریافت به دعاوی گفته میشود که نشأت گرفته از اختلافات مالی و غیرمالی افراد در امور مختلفی چون اختلافات خانوادگی، تنظیم و عقد انواع قراردادها و… می‌باشد.
خواهان
شاید تا به حال نام خواهان را شنیده باشید. در دعاوی حقوقی به شخصی که دعوایی را مطرح می‌کند، خواهان گفته میشود.
خوانده
در دعاوی حقوقی به شخصی که دعوا علیه او مطرح شده است، خوانده گفته میشود.
منظور از جرم چیست؟
همان‌طور که اشاره شد، هرگاه سخن از عبارتی چون جرم در میان باشد، دعوا از نوع کیفری آن است. حال ممکن است که برایتان سوال پیش آید، اصلا منظور از جرم در قوانین ما چیست؟
جرم را می‌توان چنین معنا نمود؛ هرگاه شخصی اقدامی انجام دهد یا از انجام کاری خودداری نماید که مطابق با آنچه در قوانین ما وضع شده است به صورتی برای آن جرم انگاری شده و مجازاتی تعیین شده باشد، می‌توان گفت که جرمی به وقوع پیوسته است.
مجرم کیست؟
با معنای جرم از لحاظ حقوقی آشنا شدیم. بالطبع هر شخصی که مرتکب اقداماتی گردد که مطابق با قانون جرم باشد، مجرم شناخته شده و به مجازات مربوطه نیز محکوم خواهد شد.
انواع جرایم
حال که با معنای جرم و مجرم به طور کلی آشنا شدیم، خوب است بدانید که جرایم کیفری به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ جرایم قابل گذشت و جرایم غیرقابل گذشت.
منظور از جرایم قابل
گذشت چیست؟
در رابطه با جرایم خوب است بدانید که هر جرمی دارای دو جنبه متفاوت می‌باشد؛ جنبه خصوصی و جنبه عمومی. در جرایم قابل گذشت جنبه خصوصی معمولا ارجحیت بیشتری نسبت به جنبه دیگر آن، یعنی جنبه عمومی دارد. آغاز جرایم قابل گذشت با شکایت شخص شاکی می‌باشد. یعنی زمانی چنین جرایم یا پرونده‌هایی به جریان می‌افتند که پای یک شاکی خصوصی در میان بوده و وی اقدام به طرح شکایت علیه شخص مقابل، یعنی متهم نماید. در این نوع از جرایم تا زمانی که شاکی وجود نداشته باشد و شکایت یا دعوایی را در مرجع مربوطه مطرح نکند، رسیدگی به دعوا نیز انجام نخواهد شد.
در رابطه با این نوع از دعاوی، لازم به ذکر است که هرگاه شاکی از شکایت یا طرح دعوای خود به هر دلیلی پشیمان شود، امکان صرف نظر از ادامه دعوا یا گذشت از متهم نیز وجود دارد. بدین ترتیب در جرایم قابل گذشت، هرگاه که شاکی قصد عفو یا گذشت متهم را داشته باشد، ادامه رسیدگی به دعوا نیز متوقف و مرجع صالح مربوطه قرار موقوفی تعقیب را صادر خواهد کرد.
نکته قابل توجه در گذشت شاکی آن است که، گذشت نباید مشروط به شرط خاصی یا انجام عمل یا… باشد.
منظور از جرایم غیرقابل گذشت چیست؟
با جرایم قابل گذشت آشنا شدیم. درست در مقابل جرایم قابل گذشت، نوع دیگری از جرایم قرار دارند که به آن‌ها جرایم غیرقابل گذشت گفته میشود. جرایم غیرقابل گذشت کاملا بالعکس جرایم قابل گذشت می‌باشند. در این نوع از جرایم، جنبه عمومی جرم بر جنبه دیگر آن، یعنی جنبه خصوصی ارجحیت و برتری دارد. در جرایمی که غیرقابل گذشت به شمار می‌روند، شکایت شاکی یا گذشت وی آنچنان اهمیتی در شروع رسیدگی به دعوا یا ادامه آن ندارد. حال ممکن است، برایتان سوال پیش آید که چنانچه در این گونه جرایم شاکی گذشت نماید، تکلیف چیست؟
شایان ذکر است که گذشت شاکی در این نوع از جرایم نهایتا منجر به تعویق صدور حکم، استفاده از مجازات‌های جایگزین حبس، استفاده از نظام نیمه آزادی یا آزادی مشروط یا تخفیف مجازات میشود.
در رابطه با جرایم غیرقابل گذشت، باید بدانید که جرایم علی‌الاصول غیرقابل گذشت هستند، مگر در موارد استثنایی.
انواع دعاوی کیفری
پیش از این با مفهوم دعاوی کیفری تا حدودی آشنا شدیم. حال جهت درک هرچه بیشتر این موضوع، بهتر است که انواع گوناگون دعاوی کیفری را با هم برشماریم.
برخی از دعاوی کیفری عبارتند از؛
جعل
قتل
خیانت در امانت
سرقت
فروش مال غیر
رابطه نامشروع
تصرف عدوانی
کلاهبرداری
تجاوز به عنف
ضرب و جرح
توهین
تهدید
افترا
آدم ربایی
انتقال مال دیگری
جرایم پزشکی
مزاحمت تلفنی
ربا
سقط جنین
معامله معارض
نشر اکاذیب
تخریب
تصادفات رانندگی
نزاع دسته جمعی
جعل رایانه‌ای
ترک انفاق
هتک حرمت منزل
عدم ثبت نکاح
تحصیل مال از طریق نامشروع
اخلال در نظم
محاربه
استفاده از اسناد مجعول
بغی
سرقت رایانه‌ای
نوزاد ربایی
سواستفاده از سفید امضا
دسترسی غیرمجاز به حامل‌های داده
ممانعت از حق
تصرف عدوانی
رشوه
زنا
جرایم علیه مأموران دولتی و….
انواع دعاوی حقوقی
برخی از مهم‌ترین دعاوی حقوقی عبارتند از؛
دعاوی تمکین
دعاوی ورشکستگی
دعاوی اعسار
مطالبه ثمن معامله
مطالبه اجاره‌بها
مطالبه اجرت‌المثل
الزام به تنظیم سند رسمی
فسخ قرارداد ملکی
ابطال شناسنامه
تقسیم ترکه
حصر وراثت
دعاوی طلاق
مطالبه مهریه
نفقه
اختلافات بین شرکت و شرکا
استرداد هدایا
انحلال شرکت
و….
چگونگی تنظیم شکایت کیفری
در رابطه با شکایت کیفری خوب است بدانید که برخلاف شکایت حقوقی نیازمند تشریفات خاصی نمی‌باشد و آن را در یک برگ کاغذ معمولی نیز می‌توان نوشت. شکایت کیفری هم به صورت کتبی و هم به صورت شفاهی می‌تواند، مطرح گردد.
در شکوائیه یا همان شکایت کیفری، لازم است که موارد زیر قید شود؛
مشخصات کامل شخص شاکی اعم از؛ نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، محل تولد، تاریخ تولد، شغل، شماره تلفن همراه و نشانی محل سکونت.
لازم است که موضوع شکایت نیز حتما آورده شود.
تاریخ و زمان دقیق محل وقوع جرم
درخواست شاکی و ذکر ضرر و زیان و خساراتی که به وی وارد شده است.
ادله و مدارک لازم جهت اثبات وقوع جرم.
اسامی و مشخصات شاهدین (در صورت امکان)
اسم و مشخصات متشاکی (در صورت امکان)
هزینه دادرسی در شکایت کیفری و حقوقی
خوب است بدانید که در تمامی شکایات کیفری، هزینه دادرسی ثابتی وجود داشته و به یک اندازه تمبر باطل میشود، درست برخلاف دعاوی حقوقی. چرا که در دعاوی حقوقی میزان هزینه دادرسی علی‌الاصول براساس میزان خواسته دعوا تعیین می‌گردد و بالطبع هزینه آن بسیار بیشتر می‌باشد.
مرجع قضایی صالح در دعاوی کیفری و حقوقی
یکی از مسایل مهمی که در رابطه با دعاوی کیفری و حقوقی وجود دارد، اطلاع از مرجع قضایی صالح مربوط به آن می‌باشد. بسیاری از اوقات پیش می‌آید که تعداد زیادی از مردم عزیز ما به علت جهل نسبت به این موضوع، شکایت خود را در دادگاهی مطرح می‌کنند که صالح به رسیدگی نبوده و به همین علت با اختلافات و مشکلات زیادی در این زمینه روبرو خواهند شد.
مرجع قضایی صالح جهت طرح شکایات مختلف کیفری، دادسرای محل وقوع جرم می‌باشد. دادسرا اقدام به بررسی پرونده و اسناد و ادله مربوطه نموده و چنانچه دعوا را وارد تشخیص دهد، پس از انجام مراحل مقدماتی و تحقیقات لازم، پرونده را به یکی از شعب دادگاه های کیفری ارسال می‌نماید. در دعاوی حقوقی نیز کاملا بالعکس دعاوی کیفری، دعوا در دادگاه‌های حقوقی مطرح میشود.
حضور وکیل در دعاوی کیفری و حقوقی
ممکن است، برایتان سوال پیش آید که آیا در دعاوی کیفری و حقوقی و طرح اینگونه شکایات حتما نیازی به حضور وکیل می‌باشد؟
باید به شما بگوییم، جهت تسریع هرچه بیشتر مراحل دادرسی و بهتر انجام شدن اقدامات لازم، حضور یک وکیل کیفری یا حقوقی خبره وکاردان قطعا بسیار مفید خواهد بود.
تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری
همان‌طور که گفته شد، دعاوی حقوقی و کیفری دارای تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر می‌باشند که در ادامه به ذکر آن‌ها می‌پردازیم؛
یکی از تفاوت‌های مهم دعاوی حقوقی و کیفری در مرجع قضایی صالح به رسیدگی آن می‌باشد. جهت طرح شکایات کیفری همان‌طور که اشاره شد، ابتدا باید به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه شود، اما مرجع قضایی صالح در طرح دعاوی حقوقی، دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده می‌باشد.
در دعاوی کیفری، شکوائیه یا شکایت کیفری مطرح میشود اما در دعاوی حقوقی، لازم است که دادخواست حقوقی تنظیم شود که از نظر شکل و تشریفات دادرسی با یکدیگر متفاوتند.
طرفین در دعاوی کیفری شاکی و متشاکی یا همان مشتکی‌عنه هستند، اما طرفین دعاوی حقوقی، خواهان و خوانده نام دارند.
یکی دیگر از تفاوت‌های مهم دعاوی حقوقی و کیفری در هزینه دادرسی آن می‌باشد. هزینه دادرسی در تمامی دعاوی کیفری یکسان و به یک اندازه می‌باشد، اما در دعاوی حقوقی اینگونه نبوده و هزینه دادرسی با توجه به میزان بهای خواسته دعوا مشخص می‌گردد.
در دعاوی کیفری شخص محکوم یا همان متهم معمولاعلاوه‌بر جبران ضرر و زیان و خسارات به بار آورده به مجازات مربوطه نیز محکوم خواهد شد، اما در دعاوی حقوقی محکوم تنها لازم است که ضرروزیان و خسارات وارد شده را جبران نماید و مجازاتی در کار نیست.
در شکایت و دعاوی کیفری، قانون آیین دادرسی کیفری حاکم است اما دعاوی حقوقی مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی می‌باشند.
با توجه به آنکه موضوع دعاوی کیفری و حقوقی با یکدیگر متفاوت می‌باشد، بدین ترتیب ادله اثبات دعوا نیز در آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.
در دعاوی حقوقی بهتر است که حتما از یک وکیل پایه یک دادگستری که در زمینه‌های حقوقی متخصص و متبحر است، استفاده شود اما در دعاوی کیفری جهت طرح شکایت، حتما نیازی به حضور وکیل نیست.
در دعاوی حقوقی برای دعوت کردن محکوم یا همان خوانده به جلسه دادرسی از برگه‌ای استفاده میشود که به آن اخطاریه گفته میشود، اما در دعاوی کیفری جهت دعوت نمودن شخص مقابل یعنی متهم یا متشاکی از برگه‌ای به نام احضاریه استفاده خواهد شد.
در دعاوی حقوقی چنانچه دعوا استرداد شود، ادامه رسیدگی نیز متوقف خواهد شد اما در بیشتر دعاوی کیفری اینطور نبوده و با استرداد دعوا، رسیدگی ادامه پیدا خواهد کرد.
چنانچه در دعاوی کیفری، متشاکی یا متهم در موعد مشخص در دادگاه حضور پیدا نکند، معمولا وی جلب شده و به اجبار در دادگستری حاضر خواهد شد، اما در دعاوی حقوقی چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد.
هم حقوقی هم کیفری!
در رابطه تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری صحبت کردیم. حال خوب است بدانید که بعضی دعاوی هم قابلیت طرح شکایت کیفری دارند و هم شکایت حقوقی. یعنی گاهی اوقات شخص قربانی یا ضرردیده علاوه بر طرح شکایت کیفری می‌تواند، دعوای حقوقی نیز مطرح کند.
به طور مثال؛ جهت برخی از چک‌ها می‌توان هم دعوای حقوقی مطرح نمود و هم دعوای کیفری.
سخن پایانی ما با شما…
از حسن توجه شما خوبان سپاسگزاریم. همان‌طور که شاهد بودید در نوشتار پیش رو به تفسیر و بسط کامل تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی و مصادیق مختلف آن و شرح کامل تفاوت‌های دعاوی حقوقی و کیفری پرداختیم.
این دعاوی به جهت مجازات سنگینی که معمولا در پی دارند، دارای پیچیدگی‌ها و حساسیت‌های خاص مربوط به خود می‌باشند که به همین منظور، توصیه ما به شما عزیزان بهره‌گیری و اخذ مشاوره از یک یا گروهی وکلای حرفه‌ای پایه یک دادگستری می‌باشد. گروه حقوقی آوای وکیل، متشکل از بهترین و باتجربه‌ترین وکلای پایه یک دادگستری و مشاورین متبحر و کاردان حقوقی آماده خدمت‌رسانی و ارائه انواع مشاوره‌های حقوقی و کیفری به شما عزیزان می‌باشند. با ما در ارتباط باشید.
منظور از دعاوی حقوقی و کیفری چیست؟
دعاوی مطرح شده در مراجع قضایی به دو دسته اصلی کیفری و حقوقی تقسیم می‌شوند که در متن نوشتار به بررسی مفهوم دقیق هریک پرداخته شده است.
آیا دعاوی حقوقی و کیفری با هم متفاوتند؟
بله. این دو نوع دعوا از حیثهای مختلف چون مرجع قضایی صالح، نحوه طرح دعوا، هزینه دادرسی و... با هم تفاوت دارند.
آیا ادله اثباتی در دعاوی حقوقی و کیفری با هم متفاوتند؟
بله. معمولا ادله اثبات در این دو دعوا با هم تفاوتهایی دارند.
بدون دیدگاه